Χωρίς νερό μπορεί να “ζήσει” ένα φυτό που βάζουμε στο έδαφος για να παράγουμε την τροφή μας; Σε αυτό το ερώτημα απαντήσεις μπορούμε να πάρουμε μελετώντας το παρελθόν στην Κρήτη, όταν οι λεγόμενες άνυδρες καλλιέργειες ήταν σε εκτεταμένη κλίμακα, αφού υπήρχε η τεχνική αυτή, λόγω της ανάγκης των ανθρώπων να καλλιεργήσουν σε περιοχές που δεν μπορούσαν να έχουν νερό.
Ο συνταξιούχος γεωπόνος από τη Βιάννο Μανόλης Γελασάκης λέει στη “Νέα Κρήτη” ότι σήμερα οι καιρικές συνθήκες καθιστούν αδύνατη την άνυδρη καλλιέργεια σε πολλές περιοχές της Κρήτης, αλλά δε θα έβλεπε ως λανθασμένες τέτοιες προσπάθειες σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές. Σίγουρα όμως, σήμερα, όπως τονίζει, ακόμα και στις νότιες περιοχές του νησιού μας υπάρχουν άνυδρες καλλιέργειες ελιάς και αμπελιού και έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα, όχι τόσο στην ποσότητα, όσο στην ποιότητα των προϊόντων που παράγουν!
Ακόμα και χωρίς νερό καλλιεργούσαν οι πρόγονοί μας στην Κρήτη και γενικότερα σε μεσογειακές χώρες, με μεθόδους που κι εμείς μπορούμε σήμερα να εφαρμόσουμε. Μπορεί να ακούγεται σήμερα σαν κάτι εντελώς αδύνατο, αλλά στο νησί μας παραμένουν κάποιοι αγρότες που εξακολουθούν να είναι οπαδοί των άνυδρων καλλιεργειών, σε όλα τα προϊόντα, ακόμα και πατάτες, καρπούζια, πεπόνια και ντομάτες. Βέβαια, οι καιρικές συνθήκες έχουν δραματικά αλλάξει. Και σαφώς, αυτές οι συνθήκες που επικρατούσαν μέχρι πριν από 50 χρόνια, όταν οι άνυδρες καλλιέργειες στην Κρήτη ήταν πάρα πολλές, καμία σχέση δεν έχουν με τις σημερινές συνθήκες.
Όπως λέει στην εφημερίδα μας ο γεωπόνος Μανόλης Γελασάκης, «μπορεί φέτος να μας διαψεύδει ο καιρός, αλλά κανονικά εδώ και χρόνια έχουμε καλοκαίρι 7-8 μήνες και χειμώνα τους υπόλοιπους. Οπότε εδώ στα μέρη τα δικά μας οι άνυδρες καλλιέργειες είναι δύσκολες. Δεν μπορούν να επιβιώσουν. Αλλά σε ορισμένα μέρη επιβιώνει ακόμα η άνυδρη ελιά με τις κατάλληλες τεχνικές. Δηλαδή, να τις απαλλάξουμε από τα χόρτα, είτε με όργωμα είτε με ζιζανιοκτονία. Να γίνεται αυστηρό κλάδεμα και σε περιοχές που έχουμε αρκετές δροσούλες. Δηλαδή σε περιοχές που για έξι-επτά μήνες τον χρόνο έχουμε ατμοσφαιρική υγρασία».
Θα μπορούσαμε όμως να πειραματιζόμασταν και με άνυδρες καλλιέργειες σε περιοχές τέτοιες που επικρατούν δροσούλες; Ο γεωπόνος Μανόλης Γελασάκης μάς λέει: «Παιδί θυμάμαι και πήγαινα στα σταφύλια στο Μαλεβίζι και είχανε άνυδρες ντομάτες, άνυδρα αγγούρια κ.λπ. Και ήταν και πολύ νόστιμα. Σε αυτά τα μέρη δεν ξέρω αν τα καλλιεργούν ακόμα. Εδώ πάντως στα νότια δεν μπορεί να γίνει αυτό. Άνυδροι αμπελώνες υπάρχουν. Άνυδροι ελαιώνες υπάρχουν. Είναι καλλιέργειες πολύ ανθεκτικές, αλλά δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε».
Πάντως, ο ίδιος δεν αμφισβητεί την επιτυχία μίας τέτοιας τεχνικής σε περιοχές με χωράφια που έχουν μεγάλη ικανότητα να συγκρατούν το νερό.
Στη Μεσόγειο υπάρχει μεγάλη παράδοση
Μέχρι και πριν από 50 χρόνια, σε πολλές περιοχές ή ακόμα και σε ξερά νησάκια, που δεν υπήρχε η πολυτέλεια πηγής νερού, ο κόσμος καλλιεργούσε με άνυδρες τεχνικές το φαγητό του το καλοκαίρι. Όσο περίεργο και αν μας ακούγεται, η άνυδρη τεχνική ήταν πολύ πιο διαδεδομένη παλιότερα. Για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι, και ειδικά οι κάτοικοι της Μεσογείου, καλλιεργούσαν το φαγητό τους με άνυδρες τεχνικές. Επομένως τα φυτά είναι περισσότερο συνηθισμένα σε αυτόν τον τρόπο καλλιέργειας παρά στην πολύ πρόσφατη κατάχρηση του νερού, που έχει ως επακόλουθο τη μεγάλη ευπάθεια των φυτών στην ξηρασία.
Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, θα βρούμε και σήμερα στα χωριά αρκετούς καλλιεργητές που παραμένουν λάτρεις αυτής της τεχνικής.
Σύμφωνα με την τεχνική ενός άνυδρου κήπου, οι άνθρωποι παλιά, ως αρχική τους κίνηση, ήταν η επιλογή του χωραφιού ή του αγροτεμάχιου-λαχανόκηπου, ακόμη και ενός ανοικτού χώρου στην πόλη ή την περιαστική ζώνη.
Το χωράφι επιβάλλεται να είναι επίπεδο. Αν έχει οργανική ουσία, αυτό θα ήταν κάτι ακόμα πιο καλό. Ενώ όπου υπήρχαν κλίσεις, οι αγρότες φρόντιζαν και έφτιαχναν αναβαθμίδες (πεζούλες).
Επίσης, το χωράφι έπρεπε να είναι προστατευμένο από ισχυρούς ανέμους με φυτοφράκτες, π.χ. καλάμια, κυπαρίσσια κ.λπ. από την πλευρά που φυσάει. Να μην έχει δέντρα μέσα γιατί σκιάζουν και απορροφούν το νερό που χρειαζόμαστε. Να αποφεύγουμε τα αμμώδη χώματα, διότι δε συγκρατούν νερό. Στα πηλώδη και ασβεστώδη (ασπρούδες) έχουμε καλύτερα αποτελέσματα, διότι συγκρατούν το νερό και το αποδίδουν όταν χρειάζεται.
Οι ενέργειες για την άνυδρη καλλιέργεια
Οι παλιοί, λοιπόν, αγρότες, με τις πρώτες βροχές του φθινοπώρου, προχωρούσαν σε βαθιά άροση. Έτσι το έδαφος μπορεί και αξιοποιεί καλύτερα τις βροχές του φθινοπώρου. Εμπλουτίζεται έτσι με νερό όσο το δυνατόν βαθύτερα, το οποίο θα αξιοποιηθεί από τα φυτά το καλοκαίρι που θα το έχουν ανάγκη.
Τέλος Απριλίου με αρχές Μαΐου άπλωναν την κοπριά, εφόσον είχαν, σε όλη την επιφάνεια του χωραφιού. Το φρέζαραν σε βάθος 20 εκατοστών, το ισοπέδωναν και το συμπίεζαν ώστε να εγκλωβίσουν την υγρασία να μην εξατμιστεί εύκολα.
Από ’κει και πέρα, κατά προτίμηση μπαίνουν ντόπιες ποικιλίες, οι οποίες είναι προσαρμοσμένες στις συνθήκες που επικρατούν. Αντέχουν περισσότερο στις ζέστες και στους ανέμους και είναι πιο ανθεκτικές στις αρρώστιες.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμα και τα ζιζάνια, στους ανθρώπους που παράγουν άνυδρα κηπευτικά, αποτελούν έναν σύμμαχο. Όταν τα φυτά θα αποκτήσουν ένα ύψος 10-15 εκατοστών, σκαλίζουμε γύρω γύρω το φυτό με προσοχή απομακρύνοντας την ξερή στρώση χώματος. Προσθέτουμε χώμα από τον λοφίσκο που έχουμε ήδη δημιουργήσει πατώντας με τα παπούτσια μας, ώστε να κλείσουν οι πόροι του εδάφους για να παγιδεύσουμε την υγρασία.
Επίσης ξεριζώνουμε τα ζιζάνια που είναι γύρω-γύρω από τα φυτά, ώστε το νερό που έχει το έδαφος να είναι αποκλειστικά για τα φυτά. Σ’ αυτό το στάδιο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τα χόρτα που έχουμε βγάλει ή και πρόσθετα άχυρα, τοποθετώντας τα γύρω-γύρω από τον λαιμό του φυτού, έτσι ώστε να έχουμε σκιά σε όλη την επιφάνεια του λάκκου για να έχουμε λιγότερη εξάτμιση της υγρασίας.
ΠΗΓΗ: neakriti.gr
