Ο διεθνούς φήμης σολίστ Δημήτρης Τουφεξής επιστρέφει στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου για ένα διήμερο αφιέρωμα στον ρωσικό ρομαντισμό με έργα Ραχμάνινοφ και Τσαϊκόφσκι, σήμερα Παρασκευή 3 και αύριο Σάββατο 4 Νοεμβρίου.
Ο ίδιος ως μαέστρος έχει συνεργαστεί και διευθύνει ορχήστρες ανά τον κόσμο κι έχει εμφανιστεί στις πιο επιβλητικές αίθουσες του κόσμου. Ξεκίνησε ως παιδί-θαύμα στην Αμερική σε ηλικία μόλις 10 ετών την καριέρα του κι η ιστορία της ζωής του κι η πορεία του είναι παράδειγμα πίστης, αγάπης για τη μουσική και προσπάθειας.
Ραχμάνινοφ και Τσαϊκόφσκι, συνθέτες με έντονη συναισθηματικότητα σε μια εποχή πολέμων, διωγμών και κρίσεων;
«Σε όλες τις εποχές η ανθρωπότητα ήταν σε επαναστάσεις, πόλεμους και διάφορες άλλες διαταραχές. Ο Τσαϊκόφσκι έγραψε την “Εισαγωγή” το 1812, όταν η Ρωσία πολεμούσε τους Γάλλους. Ο Σοπέν ζούσε στο Παρίσι και έγραψε την “Επαναστατική σπουδή” όταν η πατρίδα του, η Πολωνία, ήταν υπό κατοχή. Υπάρχουν ατελείωτα παραδείγματα και η μουσική κρατάει πολλά ιστορικά γεγονότα ζωντανά στη μνήμη των ανθρώπων που ακούνε τα έργα εμπνευσμένα από τις καταστροφές της ανθρωπότητας. Επίσης, η μουσική έχει την τεράστια ικανότητα να δημιουργεί μία εσωτερική γαλήνη στον άνθρωπο και να λειτουργεί πολλές φορές θεραπευτικά».
Χωρίς να έχω πολλές γνώσεις κλασικής μουσικής, πάντα έχω την αίσθηση πως ο Ραχμάνινοφ είναι “δύσκολος” και για τους μουσικούς και για τους ακροατές. Σαν συναίσθημα για εμάς, σαν σύνθεση για εσάς. Ισχύει;
«Όλη η μουσική που υπάρχει παρουσιάζει δυσκολίες, τεχνικές και ερμηνευτικές. Από το μεγαλύτερο συμφωνικό έργο ως ένα απλό τραγούδι από μία ταινία. Για να δικαιωθεί το έργο – μικρό ή μεγάλο – χρειάζεται πάρα πολλή δουλειά, αλλιώς βγαίνει ένα μέτριο και επιπόλαιο αποτέλεσμα, που θεωρώ ότι είναι πολύ λάθος. Άσχετα αν το έργο είναι κλασικό ή οτιδήποτε άλλο. Για τους πιανίστες, η μουσική του Ραχμάνινοφ είναι πάντα δύσκολη διότι ο ίδιος ήταν ένας εκπληκτικός πιανίστας. Ίσως ένας από τους καλύτερους όλων των εποχών. Όλα τα έργα του έχουν ατελείωτες νότες ειδικά στο αριστερό χέρι και χρειάζεται πολύς χρόνος για να γίνουνε αυτές δεύτερη φύση και να μπορέσει ο ερμηνευτής να αφεθεί και να μεταδώσει όλες τις διαστάσεις του έργου. Κάποια έργα του Ραχμάνινοφ, ειδικά αυτά που είχανε πολύ προσωπική αξία, είναι λίγο δύσκολα για έναν απλό ακροατή που δεν ακούει κλασική μουσική συχνά. Αλλά η μουσική του είναι γεμάτη από υπέροχες και αξέχαστες μελωδίες και ατελείωτα αρμονικά χρώματα, που πολλές φορές είναι και εξωτικά, ώστε να σαγηνεύσουν τα αφτιά των ακροατών».
Η κλασική μουσική έχει “χώρο” στην εποχή της σύγχρονης μουσικής, της τραπ;
«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι ο Μπαχ και ο Βιβάλντι γράψανε τη μουσική τους στον 17ο αιώνα και όλα τα έργα, κάποια περισσότερο, κάποια λιγότερο, συνεχίζουν να παρουσιάζονται ακόμα και σήμερα και να προσφέρουν την ίδια φρεσκάδα σαν να γράφτηκαν χθες. Αυτή η ατελείωτη διάρκεια των μεγάλων δημιουργών δεν υπάρχει πια στη μουσική των τελευταίων 30 ετών, με κάποιες βέβαια εξαιρέσεις. Τα έργα, η μουσική, όπως και ο στίχος πολλές φορές είναι επιπόλαια και επιφανειακά, γι’ αυτό γίνονται επιτυχίες που μετά από λίγους μήνες ξεχνιούνται. Υπάρχουν, βέβαια, φοβερές μουσικές jazz, rock συγκροτήματα και καλλιτέχνες που θα ακούγονται και αυτοί σε 100 και σε 200 χρόνια. Διότι η μουσική τους, άσχετα αν είναι ένα τραγούδι των τριών λεπτών ή μουσική από μία ταινία ή ένα θεατρικό έργο, έχει το βάθος και την ποιότητα ώστε να γίνει και αυτό κλασικό. Τα νεανικά μου χρόνια άκουγα τους “Beatles”, τους “Doors”, τον Mick Jagger, οι οποίοι παραμένουν φρέσκοι και σύγχρονοι στα ακούσματα παιδιών της τελευταίας γενιάς».
Λένε πολλοί πως η νέα γενιά δεν ασχολείται με την κλασική μουσική. Ωστόσο, τα ωδεία είναι γεμάτα παιδιά που αγωνιούν να μυηθούν στον μαγικό της κόσμο. Εσείς ως σολίστας, μαέστρος, μα και ως δάσκαλος κυρίως πώς το εξηγείτε; Επίσης, παρότι η Ελλάδα έχει μια καλή μουσική ιστορία – σε άλλα είδη μουσικής – στην κλασική μουσική τα “επιτεύγματά” μας δεν είναι αντίστοιχα. Τι φταίει;
«Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε ότι την εποχή που η υπόλοιπη Ευρώπη περνούσε μία Αναγέννηση, έναν Διαφωτισμό, η Ελλάδα για 400 χρόνια ήτανε υπό κατοχή. Η κλασική μουσική ουσιαστικά γεννήθηκε στην Ελλάδα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την ίδρυση του Εθνικού Ωδείου από τον Μανόλη Καλομοίρη. Υπήρχαν κάποιοι αξιόλογοι συνθέτες, όμως η μάθηση της κλασικής μουσικής δεν υπήρχε παρά μόνο στις πλούσιες οικογένειες που μπορούσαν να έχουν ένα πιάνο στο σπίτι τους, όπως είχαν στο Παρίσι σύντομα μετά τη Γαλλική Επανάσταση, ή τα παιδιά να μπορούν να μαθαίνουν άλλα όργανα, ειδικά τα κορίτσια, σαν ένα μέρος της προίκας τους. Οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι δεν είχαν περιθώρια για τέτοια έξοδα και σε πολλές περιπτώσεις δεν είχαν περιθώρια ούτε για φαγητό. Το σύστημα με τα ωδεία δε δημιουργεί επαγγελματίες μουσικούς, μόνο σε ένα πολύ μικρό ποσοστό, αλλά δημιουργεί καλύτερους ακροατές και εξελίσσει την ψυχή και το μυαλό των νέων, που μαθαίνουν κάποιο όργανο, έστω και αν το κάνουνε για δύο ή τρία χρόνια. Στα πολλά ταξίδια μου και σεμινάριά μου σε όλη την Ελλάδα γνωρίζω καταπληκτικά νέα παιδιά με τρομερές ικανότητες, που πάνε χαμένα διότι στο οικογενειακό τους περιβάλλον οι γονείς δεν έχουνε την εμπειρία και τη γνώση να αναγνωρίσουν το ταλέντο και να το στηρίξουν όπως πρέπει, χωρίς να φταίει κανείς. Φοβούνται – και είναι απόλυτα λογικό από τη δική τους σκοπιά – ότι, αν το παιδί τους γίνει μουσικός, θα πεινάσει. Δεν είναι παράλογη η σκέψη. Κι έτσι συνήθως προτιμούν να στείλουν τα παιδιά τους προς μία διαφορετική κατεύθυνση και πολλές φορές να τα αποθαρρύνουν από ένα σημείο και μετά να συνεχίσουν τις μουσικές του σπουδές. Ένα μικρό ποσοστό βέβαια τα στηρίζει – παρότι γνωρίζει τις λίγες πιθανότητες που έχει ένας μουσικός να ανταγωνιστεί την τεράστια δύναμη των χωρών που έχουν την κλασική μουσική 400 χρόνια στην καθημερινότητά τους και ακόμα περισσότερο το τεράστιο κύμα καταπληκτικών, αφοσιωμένων και εξαιρετικά πειθαρχημένων μουσικών από την Ασία.
Η μουσική παιδεία δεν υπάρχει στα σχολεία στην Ελλάδα και από ’κει ξεκινάνε όλα. Οι δύο κόρες μου πήγανε σε δημόσιο σχολείο Γυμνάσιο και Λύκειο και στα 6-7 χρόνια δε θυμούνται ποτέ να κάνανε το μάθημα της μουσικής. Οι περισσότεροι δάσκαλοι που είχανε ζητούσαν άλλα πράγματα ή τους λέγανε να βγούνε να παίξουνε. Σε ό,τι σας λέω υπάρχουν πάντα εξαιρέσεις ανθρώπων που δουλεύουν σκληρά, προσπαθώντας να περάσουν κάτι τα παιδιά που μπορεί γενικά να αδιαφορούν, διότι είναι πολύ πιο ενδιαφέρον να κοιτάξουν μία οθόνη και να “βομβαρδιστούν” άμεσα με πληροφορίες και ευχαρίστηση, παρά να κάτσουν και να μελετήσουν ώρες για να πετύχουν κάτι που μπορεί να αποδώσει μετά από 10 ή 15 χρόνια.
Εγώ συνεχίζω την προσπάθεια πάντως. Και βρίσκω καταπληκτικά παιδιά μέσα σε αυτά και πολλά Κρητικόπουλα, τα οποία έχουν κάνει σπουδαία πράγματα και μέσα σε αυτά είναι και ο μαέστρος μας, ο Μύρων ο Μιχαηλίδης, που υπήρξε μαθητής μου στο πιάνο και αναγνώρισε τη μεγάλη του ικανότητα και στη διεύθυνση. Και αυτή τη στιγμή είναι ένας από τους κορυφαίους μαέστρος σε παγκόσμιο επίπεδο και γι’ αυτόν πρέπει να είστε όλοι πολύ υπερήφανοι, διότι είναι μοναδικός».
Έρχεστε λοιπόν στην Κρήτη σ’ ένα διήμερο αφιέρωμα στον ρωσικό ρομαντισμό στο Πολιτιστικό Κέντρο Ηρακλείου. Τι περιμένει το κοινό; Ποια έργα θα απολαύσουν;
«Θα παρουσιαστούν τα εξής: Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα σε Ντο ελάσσονα έργο 18 του Σεργκέι Ραχμάνινοφ. Αυτό το κοντσέρτο είναι ίσως το πιο αγαπητό κονσέρτο στο ρεπερτόριο του πιάνου, υπέροχο, δραματικό, συναισθηματικό, ευαίσθητο, αξέχαστο! Συμφωνία αριθμός 5 του Τσαϊκόφσκι, ένα αριστούργημα ενός συνθέτη με τεράστιο βάθος και μία πολυτάραχη ζωή. Ο Τσαϊκόφσκι είναι μάλλον ο πιο σπουδαίος συνθέτης μελωδιών της γενιάς του και βέβαια ο σπουδαιότερος συνθέτης μουσικής για μπαλέτο στον 19ο αιώνα. Οι απλοί άνθρωποι έρχονται πάντοτε στις συναυλίες με ανοιχτή καρδιά και θετική προσέγγιση χωρίς κακία μέσα τους και χωρίς ζήλια. Στην Κρήτη έχω κάνει πολλές εμφανίσεις σαν δάσκαλος σε σεμινάρια και έχοντας παίξει ρεσιτάλ και με ορχήστρα στο παρελθόν και οι Κρητικοί ακροατές είναι γεμάτοι ζεστασιά και ευγνωμοσύνη και δεν το κρύβουν. Είμαι πολύ χαρούμενος για την Παρασκευή και το Σάββατο (σ.σ. σήμερα και αύριο) και ακόμα πιο χαρούμενος που θα συμπράξω με τον αγαπημένο μου Μύρωνα».
Αλήθεια, έχοντας βρεθεί στις μεγαλύτερες, τις πλέον επιβλητικές αίθουσες κι έχοντας συνεργαστεί με κορυφαίους καλλιτέχνες, πώς νιώθετε όταν βρίσκεστε στις σκηνές της περιφέρειας;
«Όταν ζούσα στη Νέα Υόρκη, είχα έναν μάνατζερ και ήμουνα 10 χρονών. Αυτός με έστελνε στις επαρχιακές πόλεις για να παίξω και να αποκτήσω εμπειρία. Έπαιζα σε βιβλιοθήκες, σε μικρές αίθουσες, σε νοσοκομεία, σε ορφανοτροφεία, σχολεία και λοιπά. Και κάποιες φορές είχε μόνο δύο ή τρεις ακροατές από κάτω και ντρεπόμουν. Αυτός με έσπρωχνε στη σκηνή και μου έλεγε: “Παίξε. Εγώ σε πληρώνω και πρέπει να μάθεις ότι δίνεις τον καλύτερο εαυτό σου πάντοτε, έστω και με έναν ακροατή”. Έτσι νιώθω.
Όπου και να παίξω, προσπαθώ να βγάλω ό,τι καλύτερο μπορώ για να αγγίξω έναν άνθρωπο για μία στιγμή, ώστε άμα ξαναέρθω να πει “θέλω να τον ξανακούσω αυτόν, παίζει όμορφα”. Αυτός είναι πάντα ο στόχος μου: Να αγγίξω έναν απλό άνθρωπο που έρχεται με ανοιχτή καρδιά να νιώσει κάτι. Παγιδευμένος για δύο ώρες σε ένα σκοτεινό χώρο, πρέπει να φύγει με κάτι από μένα. Όχι να τον εντυπωσιάσω, αλλά να τον αγγίξω με κάποιο τρόπο. Μόνο αυτό έχω στο μυαλό μου».
Λίγα λόγια για τη συμφωνική συναυλία – Ο Τσαϊκόφσκι συναντά τον Ραχμάνινοφ
Η συμφωνική συναυλία με έργα των Σεργκέι Ραχμάνινοφ και Πιότρ Ίλιτσ Τσαϊκόφσκι θα λάβει χώρα σήμερα Παρασκευή 3 και αύριο Σάββατο 4 Νοεμβρίου, στο Πολιτιστικό Συνεδριακό Κέντρο Ηρακλείου, στις 9 το βράδυ, στην αίθουσα “Ανδρέας και Μαρία Καλοκαιρινού”.
Με αφορμή τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη γέννηση και 80 από τον θάνατο του Σεργκέι Ραχμάνινοφ, το ΠΣΚΗ διοργανώνει ένα διήμερο αφιέρωμα στον μεγάλο Ρώσο συνθέτη του 20ού αιώνα. Σε αυτό οι ακροατές θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν το μνημειώδες κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα Αρ. 2 σε Ντο ελάσσονα, Έργο 18, αναμφισβήτητα το διασημότερο και δημοφιλέστερο απ’ όλα τα έργα του Ραχμάνινοφ, όπως επίσης και την αριστουργηματική Συμφωνία Αρ. 5 σε Μι ελάσσονα, Έργο 64 του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι με τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, σε μουσική διεύθυνση του καταξιωμένου μαέστρου Μύρωνα Μιχαηλίδη. Σολίστ στο κοντσέρτο θα είναι ο διεθνούς φήμης πιανίστας Δημήτρης Τουφεξής.
Ο ρομαντικός συνθέτης Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τον τιμώμενο συνθέτη καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Η σχέση τους ξεκίνησε καθώς ήταν μέλος της επιτροπής των εξετάσεων στο Κονσερβατόριο της Μόσχας, όταν ο Ραχμάνινοφ σπούδαζε πιάνο και σύνθεση. Μετά την αποφοίτησή του και για τα χρόνια που ο Ραχμάνινοφ έζησε στη Ρωσία πριν μεταναστεύσει στην Αμερική, ο Τσαϊκόφσκι παρακολουθούσε το συνθετικό του έργο και, ήδη καταξιωμένος ο ίδιος, επαινούσε και υποστήριζε πάντα δημόσια τον νέο συνθέτη.
Συντελεστές: Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών. Σολίστ: Δημήτρης Τουφεξής, πιάνο. Μουσική διεύθυνση: Μύρων Μιχαηλίδης.
Πηγή: neakriti.gr
