Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εντείνει τις δράσεις της για το πιο αποτελεσματικό τέστινγκ του πληθυσμού εν μέσω πανδημίας και στις 18 Νοεμβρίου υιοθέτησε σύσταση για τη χρήση των rapid tests στη διάγνωση της Covid-19.
Τα μαζικά τεστ στον πληθυσμό φαίνεται ότι διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των επιδημικών εξάρσεων, μέχρι οι εμβολιασμοί να ξεκινήσουν και ύστερα από μήνες να κηρυχθεί το τέλος της πανδημίας του κορονοϊού. Οι Ελληνες επιστήμονες ζητούν τον μαζικότερο διαγνωστικό έλεγχο προκειμένου να υπάρχει πιο ευκρινής επιδημιολογική εικόνα και να προλαμβάνονται εξάρσεις. Αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουν υπουργείο Υγείας και ΕΟΔΥ, γι’ αυτό και τα επόμενα βήματά τους προσανατολίζονται στην αύξηση του αριθμού των τεστ και ιδιαίτερα των rapid και να εντάξουν στη στρατηγική τους και τυχαίους ελέγχους, ειδοποιώντας πολίτες μέσω… SMS.
Σύμφωνα με τα μέλη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας, εφόσον αρθούν τα περιοριστικά μέτρα, απαιτούνται τόσο στοχευμένοι διαγνωστικοί έλεγχοι στον πληθυσμό όσο και τυχαίοι. «Η αποτελεσματικότητα του εκτεταμένου τέστινγκ είναι αυταπόδεικτη. Υπάρχει ήδη το παράδειγμα της Απω Ανατολής, όπου ήλεγξαν σε μεγάλο βαθμό τις μεταδόσεις», αναφέρει στον Ελεύθερο Τύπο της Κυριακής ο καθηγητής Μικροβιολογίας, Αλκιβιάδης Βατόπουλος.
Η στρατηγική του τέστινγκ για την επόμενη κρίσιμη περίοδο, ειδικά όταν αρθεί το lockdown, είναι κάτι που δεν έχει ακόμη συζητηθεί στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων για τον κορονοϊό, παρόλο που αποτελεί πάγιο αίτημα λοιμωξιολόγων και επιδημιολόγων. Ο ΕΟΔΥ και το υπουργείο Υγείας, όμως, επεξεργάζονται τα επόμενα βήματα. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ε.Τ.» της Κυριακής, υπάρχουν σκέψεις, σε επόμενο στάδιο, να επιλέγεται τυχαίο αλλά αντιπροσωπευτικό δείγμα πολιτών -όπως ακριβώς συμβαίνει για μια δημοσκόπηση- και να ειδοποιείται μέσω μηνύματος στο κινητό για το πού μπορεί να κάνει γρήγορο τεστ κορονοϊού. Η επεξεργασία της ιδέας αυτής βρίσκεται σε πολύ πρώιμο στάδιο, γι’ αυτό και οι τεχνικές λεπτομέρειές της δεν έχουν σχεδιαστεί.
Στα σχολεία
Δειγματοληπτικοί έλεγχοι αναμένεται να εφαρμόζονται και στα σχολεία όλων των βαθμίδων, όπως έχει προαναγγείλει για την περίοδο άρσης των περιορισμών και επαναλειτουργίας των σχολικών μονάδων ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέλιος Πέτσας.
Ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Παναγιώτης Αρκουμανέας, με τον οποίο επικοινώνησε ο «Ε.Τ.» της Κυριακής, ανέφερε ότι στα πλάνα του Οργανισμού είναι η αύξηση των τεστ το επόμενο διάστημα και ειδικά των rapid tests, που προσφέρουν ευκολία και ταχύτητα. Ο σχεδιασμός, πάντως, περιλαμβάνει μεν την αύξηση του τέστινγκ στον πληθυσμό, χωρίς όμως να κερδίζει έδαφος ένα μοντέλο καθολικού ελέγχου ολόκληρων νομών για παράδειγμα. Σημειώνεται ότι τα σχέδια για αύξηση του τέστινγκ αφορoύν σε αυτήν τη φάση σε διαγνωστικούς ελέγχους, δηλαδή για όσους νοσούν, και όχι για όσους έχουν περάσει τη νόσο, κάτι που φαίνεται με εξετάσεις αντισωμάτων. Κάτι τέτοιο θα έχει νόημα όταν ξεκινήσει να εμβολιάζεται ο πληθυσμός προκειμένου να ελεγχθούν τα επίπεδα ανοσίας.
Ο καθηγητής του LSE, Hλίας Μόσιαλος, σε πρόσφατο άρθρο του σχετικά με τα εμβόλια και την επιδιωκόμενη ανοσία, αναφέρει ότι, προκειμένου να είναι γνωστό εάν πετυχαίνει ο εμβολιασμός, θα πρέπει να γίνεται εξέταση αντισωμάτων 2-3 εβδομάδες μετά τη δεύτερη δόση.
Εν μέσω lockdown, πραγματοποιούνται 10.000 τεστ σε ημερήσια βάση
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΕΟΔΥ, Π. Αρκουμανέα, η χώρα μας έχει προμηθευτεί τρία εκατομμύρια rapid tests. Σήμερα και εν μέσω lockdown, πραγματοποιούνται περί τα 10.000 rapid tests σε ημερήσια βάση, ως επί το πλείστον από τις Κινητές Ομάδες Υγείας (ΚΟΜΥ), που υλοποιούν δράσεις σε κλειστές δομές και σε εξωτερικά σημεία διάφορων περιφερειακών ενοτήτων που συνήθως επιλέγονται με βάση το επιδημιολογικό τους φορτίο. Μετά την επιβολή της καραντίνας και προκειμένου να μη δημιουργείται συνωστισμός σε πλατείες -όπου στάθμευαν για τις δράσεις τους οι ΚΟΜΥ πριν από το lockdown- η διαδικασία που ακολουθείται είναι το drive through testing, δηλαδή μέσα στο αυτοκίνητο.
Στοιχεία
Στην Ελλάδα, από την 1η Ιανουαρίου 2020 μέχρι σήμερα, στα εργαστήρια που διενεργούν μοριακούς ελέγχους και που δηλώνουν συστηματικά στον ΕΟΔΥ το σύνολο των δειγμάτων που ελέγχουν, έχουν συνολικά ελεγχθεί 2.432.614 κλινικά δείγματα από Μονάδες Υγείας. Παράλληλα, από την άνοιξη όταν ξεκίνησε η δράση των ΚΟΜΥ έχουν ελεγχθεί με rapid tests 243.348 δείγματα.
Επίσης, η χώρα μας είναι ανάμεσα στις επτά (Αυστρία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Μάλτα, Πορτογαλία και Ισπανία) που έχουν ενταχθεί στη συνεργασία, ύψους 35,5 εκατομμυρίων ευρώ, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής με τη Διεθνή Ομοσπονδία Ερυθρού Σταυρού και Ερυθράς Ημισελήνου (IFRC). Η χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα υποστηρίξει την κατάρτιση του προσωπικού και θα επιτρέψει την πρόσβαση σε εξοπλισμό, εργαστηριακά εξαρτήματα, αντιδραστήρια για τη λήψη δειγμάτων και τη διεξαγωγή PCR και ταχέων αντιγόνων για την υποστήριξη των εθνικών υγειονομικών Αρχών.
Σύμφωνα με τη σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 18ης Νοεμβρίου, που επικαλείται τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, συνιστάται η χρήση ταχέων δοκιμών αντιγόνου (rapid tests) που πληρούν κατ’ ελάχιστον 80% ευαισθησία. Η χρήση των γρήγορων ελέγχων, αναφέρει η Επιτροπή, προσφέρει τη δυνατότητα ταχείας αναγνώρισης των ατόμων με μεγαλύτερο κίνδυνο εξάπλωσης της λοίμωξης, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου καταγράφεται υψηλή κοινοτική μετάδοση.
Διαθεσιμότητα
Οπως αναφέρει η οδηγία της Επιτροπής, όταν η διαθεσιμότητα των μοριακών ελέγχων είναι προσωρινά περιορισμένη, η χρήση των γρήγορων εξετάσεων αντιγόνου (rapid tests) προτείνεται για άτομα με συμπτώματα και ανεξαρτήτως αυτών σε περιπτώσεις εστιών με θετικότητα μεγαλύτερη του 10%, όπως για παράδειγμα προκύπτει από τη διαδικασία της ιχνηλάτησης.
Επίσης, η χρήση τους συστήνεται σε εργαζομένους δομών υγειονομικής περίθαλψης (έως πέντε ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων), καθώς και σε στοχευμένο πληθυσμό, μια τοπική κοινότητα σε υψηλό κίνδυνο ή με πολλά κρούσματα. Στις περιπτώσεις υψηλού επιπολασμού και ατόμων με υψηλή δυναμική μετάδοσης, τα rapid tests πρέπει να χρησιμοποιούνται για επαναλαμβανόμενες δοκιμές, π.χ. υγειονομικού προσωπικού, τροφίμων κλειστών δομών κ.λπ. Σε περιπτώσεις χαμηλού επιπολασμού, πρέπει να εστιάζεται η χρήση ταχέων τεστ αντιγόνου για την πρόληψη εστιών και την τακτική παρακολούθηση ομάδων υψηλού κινδύνου.
Ασυμπτωματικά άτομα
Aξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με την Επιτροπή, όσον αφορά στη δυνατότητα χρήσης των rapid tests σε ασυμπτωματικά άτομα, υπάρχουν πολύ περιορισμένα δεδομένα σχετικά με την απόδοσή τους σε αυτό το πλαίσιο. Επιπλέον, για τα υπάρχοντα τεστ αντιγόνου οι οδηγίες του κατασκευαστή δεν αναφέρουν τα ασυμπτωματικά άτομα ως πληθυσμό-στόχο.
Στο ίδιο μήκος κύματος, μελέτη για τις δυνατότητες των διαγνωστικών τεστ που δημοσιεύθηκε πριν από δύο ημέρες στο «Journal of American Medical Association» και συνοψίστηκε από την καθηγήτρια του Τμήματος Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγήτρια Εύη Λιανίδου, αναφέρει ότι τα τεστ αντιγόνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διάγνωση συμπτωματικών ατόμων και να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στον γρήγορο εντοπισμό εκείνων που φέρουν τον υψηλότερο κίνδυνο μετάδοσης της μόλυνσης. Ωστόσο, η επίδοση αυτών των γρήγορων τεστ για άτομα χωρίς συμπτώματα δεν είναι ακόμη πλήρως γνωστή και είναι επείγουσα ανάγκη να γίνει περισσότερη έρευνα σχετικά με την αξία τους.
Τα είδη των ελέγχων
- Μοριακοί έλεγχοι PCR που διενεργούνται σε εργαστήρια και είναι για τη διάγνωση της νόσου.
- Ταχείς έλεγχοι αντιγόνου (rapid tests), που επίσης προορίζονται για τη διάγνωση της νόσου.
- Τεστ ανίχνευσης αντισωμάτων που προς το παρόν στη χώρα μας δεν χρησιμοποιούνται ευρέως -υπάρχει η δυνατότητα τέτοιου ελέγχου σε ιδιωτικά εργαστήρια- και εξετάζουν εάν κάποιος έχει περάσει τη λοίμωξη Covid-19 στο πρόσφατο παρελθόν.
