Το φθινόπωρο μέχρι πριν λίγες μέρες ήταν… “θερινό”, αλλά παρ’ όλα αυτά οι μέρες έχουν αισθητά γίνει πιο μικρές και σιγά-σιγά η θερμοκρασία πέφτει. Ένα φαινόμενο λοιπόν αρχίζει να έρχεται στην Κρήτη, όπως και κάθε χειμώνα: η εποχική κατάθλιψη. Δε γίνεται λόγος σε αυτό το ρεπορτάζ για μία απλή πτώση στη διάθεση λόγω του κρύου, αλλά στα συμπτώματα της εποχικής διαταραχής διάθεσης, η οποία είναι δυσεύρετη στον δημόσιο λόγο, όμως είναι απτή πραγματικότητα για πολλούς αυτήν την εποχή του χρόνου.
Καθώς οι κοινωνικές επαφές περιορίζονται, πολλοί άνθρωποι παρατηρούν ότι η διάθεσή τους γίνεται πιο βαριά και μελαγχολική, με συμπτώματα που επηρεάζουν πολλά εκτός από τη συμπεριφορά του κάθε ανθρώπου.
Γιατί όμως “χαλάει” η διάθεση αυτήν την εποχή για κάποιους περισσότερο από άλλους; Η αλλαγή του καιρού, η οποία έχει έρθει λίγο αργότερα για την Κρήτη σε σύγκριση με άλλα μέρη της Ελλάδας, αποτελεί ιδιαίτερα στρεσογόνο μεταβατική περίοδο και για τον οργανισμό. Η μείωση της έκθεσης στο φυσικό φως διαταράσσει έντονα το βιολογικό ρολόι, οι περισσότερες ώρες εντός κλειστών χώρων επηρεάζουν τη μελατονίνη (την ορμόνη που βοηθά στην καλή ποιότητα ύπνου) και όλα αυτά, ειδικά αν το άτομο ήδη πιέζεται από ψυχολογικούς και εξωτερικούς παράγοντες, μπορούν να φέρουν μία “πτώση” όσο ο οργανισμός προσπαθεί να αντεπεξέλθει.
Σύμφωνα με έναν πλέον ειδικό, ψυχολόγο κ. Νίκο Παπανικολάου, η λεγόμενη εποχική κατάθλιψη στα μάτια των ειδικών ονομάζεται εποχική συναισθηματική διαταραχή (με επιστημονικούς όρους Seasonal Affective Disorder – SAD).
Σύμφωνα με τα δικά του λόγια, το φαινόμενο αυτό μπορεί να επηρεάσει περίπου έναν στους είκοσι ενήλικες (10-20% στην ήπιά του μορφή), χωρίς να εξαιρούνται όμως και τα παιδιά, τα οποία επίσης παρουσιάζουν πτώση διάθεσης τους χειμερινούς μήνες.
«Η εποχική συναισθηματική διαταραχή χαρακτηρίζεται από τις φυσικές αλλαγές του περιβάλλοντος των ανθρώπων, όμως αξίζει να σημειωθεί ότι δε θεωρείται διαφορετική μορφή κατάθλιψης από εμάς τους ψυχολόγους, ακριβώς επειδή στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εξελίσσεται στην παραδοσιακή μορφή κατάθλιψης που ξέρουμε και διαγιγνώσκουμε», ανέφερε.
Μία ανθρώπινη “χειμερία νάρκη”
Παρότι δε λογίζεται ως διαφορετική μορφή κατάθλιψης, ο κ. Παπανικολάου επισημαίνει πως τα συμπτώματά της φέρουν διακριτές διαφορές από αυτά της ήπιας κατάθλιψης: «Τα συχνότερα συμπτώματα της εποχικής διαταραχής διάθεσης περιλαμβάνουν ένα διαρκές αίσθημα λύπης και κόπωσης, έλλειψη ενέργειας και ευκολία στην παραίτηση. Συχνά συνοδεύονται από αρνητικό τρόπο σκέψης, ανησυχία ή έντονο άγχος, μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες, δυσκολία στη λήψη αποφάσεων και πρωτοβουλιών και απουσία συγκέντρωσης».
Ποια είναι η κατάθλιψη του χειμώνα;
Εκτός από το κομμάτι της διάθεσης βέβαια, ο κ. Παπανικολάου επισημαίνει πως η εποχική με την ήπια παραδοσιακή κατάθλιψη έχουν μία βασική διαφορά: τον ύπνο. Στην παραδοσιακή κατάθλιψη ένα άτομο συνήθως έχει κακή ποιότητα ύπνου, πολλές φορές ακόμη και απώλεια της διάθεσης να κοιμηθεί γενικότερα. Στην εποχική διαταραχή διάθεσης, οι ώρες του ύπνου αισθητά αλλάζουν: «Όλοι μας τον χειμώνα τείνουμε με φυσικό τρόπο να κοιμόμαστε περισσότερο: ο μέσος ενήλικας τον χειμώνα κοιμάται 40 με 50 λεπτά παραπάνω από την υπόλοιπη χρονιά. Αντίστοιχα ένας άνθρωπος με εποχική κατάθλιψη, μαζί με όλα τα υπόλοιπα συμπτώματα μπορεί να καταγράφει συστηματικά 1 με 1,5 ώρα παραπάνω ύπνο από το κανονικό, ενώ όταν υπάρχουν βαριά συμπτώματα εποχικής κατάθλιψης, αυτή η αύξηση μπορεί να “αγγίξει” τις 2,5 ώρες ύπνου σε καθημερινή βάση. Αυτή η αλλαγή εμφανώς επηρεάζει τη ζωή του ατόμου, καθώς ο παραπάνω ύπνος, επί της παρούσης, δεν αντιστοιχεί σε πιο “ξεκούραστο” άτομο ή καλύτερη διάθεση».
Εκτός βέβαια από την αλλαγή στον ύπνο, ο κ. Παπανικολάου αναφέρθηκε και στην αλλαγή στις προτιμήσεις, με αύξηση στην όρεξη για συγκεκριμένες τροφές και πτώση της σεξουαλικής διάθεσης.
«Πολλοί άνθρωποι διαπιστώνουν αύξηση σωματικού βάρους, ακριβώς επειδή γίνεται πιο έντονη η επιθυμία για τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες, ειδικά τη σοκολάτα. Δεν είναι μάλιστα παράδοξο που ως κοινωνία έχουμε συνδέσει αυτήν την εποχή του χρόνου με τη σοκολάτα, είτε σαν ρόφημα, είτε σαν γλύκισμα, γιατί όλοι, είτε περνάμε εποχική κατάθλιψη είτε όχι, αναζητούμε τη σοκολάτα αυτόν τον καιρό. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζονται όλα τα συμπτώματα ταυτόχρονα: η παρουσία μερικών από αυτά μπορεί να αποτελεί ένδειξη εποχικής κατάθλιψης. Συνήθως μάλιστα, η εποχική κατάθλιψη φαίνεται να επιβαρύνει τους ανθρώπους με ήδη υπάρχοντα ψυχολογικά προβλήματα, όπως κατάθλιψη και διπολική διαταραχή, δυσχεραίνοντας τα συμπτώματά τους», σημείωσε.
Παράλληλα, ο κ. Παπανικολάου τόνισε πως η εποχική κατάθλιψη λειτουργεί αθροιστικά με το στρες και το άγχος για να επιβαρύνει ακόμη και τα άτομα που δεν έχουν κάποια διάγνωση διαταραχής διάθεσης. Μάλιστα, το φαινόμενο δείχνει να επηρεάζει περισσότερο τις γυναίκες και τα νέα άτομα, καθώς, σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου, η εποχική διαταραχή διάθεσης καταγράφεται σε 1 γυναίκα για κάθε 4 άνδρες.
Χρειαζόμαστε λίγο ήλιο και προσοχή
Βέβαια, κάθε άνθρωπος δε χρειάζεται να γίνει έρμαιο της αλλαγής του καιρού, στις αλλαγές που φέρνει ο χειμώνας. Σύμφωνα με τον κ. Παπανικολάου, μπορεί να περάσει χωρίς πτώση της διάθεσης ή τουλάχιστον να μετριασθούν τα συμπτώματα αυτά με λίγη καλή προσπάθεια.
«Η επαρκής έκθεση στο φως αποτελεί βασικό παράγοντα βελτίωσης της διάθεσης. Λόγω της κλιματικής κρίσης, έχει λίγο “ποινικοποιηθεί”, θα λέγαμε μεταφορικά, η έκθεση στον ήλιο, γιατί πλέον η ηλιακή ακτινοβολία εγκυμονεί άλλους κινδύνους, όμως δε θα έπρεπε να την αποφεύγουμε τόσο πολύ, ώστε να πέφτουν σωρηδόν τα επίπεδα βιταμίνης D στο σώμα μας. Μάλιστα, πρόσφατα, παρά την έντονη ηλιοφάνεια στο νησί, τα ποσοστά βιταμίνης D στους Κρητικούς έχουν πέσει σημαντικότατα από προηγούμενες εποχές. Χρειάζεται λοιπόν λίγη παραπάνω προσοχή, λίγο ήλιο με μέτρο, για να μην πέσει σε κανέναν η διάθεση. Γι’ αυτούς βέβαια που έχουν συμπτώματα εποχικής κατάθλιψης ή πάσα άλλη μορφή διαταραχής, καλό θα είναι να υπάρχει συνεργασία με κάποιον ειδικό, για να μη γίνουν πιο έντονα», είπε ο κ. Παπανικολάου χαρακτηριστικά.
Πηγή: neakriti.gr
