Ερευνητές πήραν συνεντεύξεις από 48 άτομα που βίωσαν επιθανάτιες εμπειρίες και τους ζήτησαν να περιγράψουν τι είδαν στα τελευταία τους λεπτά.
Οι απαντήσεις τους αποκάλυψαν μια εκπληκτική ποικιλία οραμάτων.
Κάποιοι συμμετέχοντες περιέγραψαν ότι είδαν ουράνια όντα, ενώ ένας ανέφερε πως έζησε μια τρομακτική διαδρομή μέσα σε μια μαύρη τρύπα.
Άλλοι μίλησαν για μεγαλειώδεις εμπειρίες με θρησκευτικές μορφές και βαθιά συναισθηματικά βιώματα.
Ένας από τους συμμετέχοντες είπε στους επιστήμονες:
«Υπήρχαν πέτρινα σκαλιά στα αριστερά μου, και ο Ιησούς στεκόταν στην κορυφή, φορώντας λευκό χιτώνα».
Ένας άλλος περιέγραψε ότι «ο Θεός εμφανίστηκε ως ένα μεγάλο φως στο βάθος».
Κάποιες άλλες μαρτυρίες, ωστόσο, ήταν πολύ πιο φαντασμαγορικές – με στοιχεία που δεν συναντά κανείς σε καμία θρησκευτική παράδοση.
Οι επιθανάτιες εμπειρίες είναι έντονες και συχνά καθοριστικές, συμβαίνουν σε καταστάσεις απειλής της ζωής όπως καρδιακή ανακοπή ή αναπνευστική ανεπάρκεια, και σύμφωνα με εκτιμήσεις 4 έως 8% του πληθυσμού έχει βιώσει κάτι παρόμοιο.
Παρά τη σχετική συχνότητά τους, οι επιστήμονες δυσκολεύονταν να βρουν έναν συστηματικό τρόπο μελέτης αυτών των τόσο προσωπικών εμπειριών.
Σε μια νέα μελέτη, που αναμένει αξιολόγηση από άλλους επιστήμονες, οι ερευνητές προσπάθησαν να κατηγοριοποιήσουν τις εμπειρίες NDE εξετάζοντας τη «γεωμετρία» τους – δηλαδή τη χωρική μορφή που αντιλαμβάνονται όσοι τις βιώνουν.
Αποδείχθηκε ότι κανένας άνθρωπος δεν βλέπει το ίδιο πράγμα καθώς πλησιάζει τον θάνατο.
Ακόμη και όσοι είδαν τον Θεό, τον Ιησού ή αγγέλους, περιέγραψαν τελείως διαφορετικές εικόνες.
Ένας συμμετέχων είπε ότι «μετατράπηκα σε φως και είδα τον Ιησού στα δεξιά μου, με γενειάδα και ένδυμα, να μου δείχνει τον δρόμο».
Ένας άλλος ανέφερε ότι «μια θεϊκή δύναμη εισήλθε από μπροστά μου προς τα δεξιά – ήθελα να σηκώσω το κεφάλι μου, αλλά δεν μπορούσα ή ένιωθα πως δεν έπρεπε».
Ένας τρίτος συμμετέχων έδωσε μια πολύ λεπτομερή περιγραφή ενός “αγγέλου” που τον επισκέφθηκε στις τελευταίες του στιγμές:
«Είχε υπέροχα λευκά φτερά, τα φτερά του ήταν απίστευτα λεπτοδουλεμένα και το πρόσωπό του θύμιζε Έλληνα θεό, συμμετρικό, με μαλλιά σαν από γλυπτό».
Η επικεφαλής της έρευνας, καθηγητής Φρανς Λέρνερ από το Ινστιτούτο Μαθηματικών Επιστημών και Εφαρμογών του Πεκίνου, δήλωσε ότι το πολιτισμικό υπόβαθρο κάθε ανθρώπου λειτουργεί ως «σκελετός» για τις παραισθήσεις που προκαλούνται από μια NDE.
Αυτό εξηγεί γιατί ένας συμμετέχων άκουσε «άνδρες να διαβάζουν την Τορά», αντί να δει χριστιανικά σύμβολα.
Πολλές εμπειρίες, πάντως, δεν είχαν καμία θρησκευτική διάσταση, αλλά περιλάμβαναν φωτεινά τούνελ ή εκτυφλωτικά φώτα – τα πλέον χαρακτηριστικά μοτίβα επιθανάτιων εμπειριών.
Ένας συμμετέχων είπε πως βρέθηκε «μέσα σε ένα οργανικό τούνελ απόλυτου σκοταδιού, με ιριδίζουσες αντανακλάσεις».
Άλλος περιέγραψε: «Ήμουν στο κέντρο μιας τεράστιας φυσαλίδας φωτός, δεν έβλεπα άκρη, με τύλιγε ολοκληρωτικά — ήμουν κομμάτι της».
Κάποιοι μίλησαν για συναντήσεις με αγαπημένα πρόσωπα που είχαν πεθάνει προ πολλού:
«Είδα τις θείες μου, Ελίζαμπεθ και Λίνι, όπως ήταν νέες – εγώ τις γνώρισα μόνο όταν ήταν γύρω στα εβδομήντα», ανέφερε ένας από αυτούς.
Άλλες εμπειρίες, ωστόσο, ήταν περισσότερο “επιστημονικής φαντασίας” παρά θρησκευτικές.
Ένας άνθρωπος είπε πως είδε μαύρη τρύπα, όπου «το φως ήταν τόσο εκτυφλωτικό που τα χρώματα σχεδόν χάνονταν».
Ένας άλλος περιέγραψε ότι είδε «ένα πλέγμα με άπειρα σημεία που συνδέονταν μεταξύ τους σε πολλές διαστάσεις», προσθέτοντας πως αν έμπαινε μέσα του «θα μπορούσε να ταξιδέψει οπουδήποτε στο σύμπαν μόνο με τη σκέψη».
Παρά τις διαφορές, οι ερευνητές εντόπισαν τέσσερις βασικούς “τύπους χώρου” όπου εκτυλίσσονται οι εμπειρίες αυτές.
Οι λεγόμενες Α-μορφές παρουσιάζουν στενό οπτικό πεδίο σαν κώνο και πιθανώς προκαλούνται από μειωμένη ροή αίματος στον εγκέφαλο, που περιορίζει την περιφερειακή όραση.
Οι Β και C-μορφές αντιστοιχούν σε ελλειπτικά ή θολωτά πεδία, αποτέλεσμα προσωρινής απώλειας του μισού οπτικού πεδίου.
Η τελευταία, η C5-μορφή, είναι πλήρως σφαιρική, καλύπτοντας 360 μοίρες.
Φάνηκε μάλιστα ότι οι συμμετέχοντες προχωρούσαν σταδιακά από την Α προς τη C5 μορφή, υποδηλώνοντας κοινό φυσιολογικό μηχανισμό.
Οι επιστήμονες θεωρούν πως οι NDEs οφείλονται σε κατάρρευση του συγχρονισμού ανάμεσα στις οπτικές και σωματικές αισθήσεις, που φυσιολογικά διατηρούν την αίσθηση της ενότητας του σώματος.
Η δρ. Λέρνερ εξήγησε ότι το «σχήμα» μιας επιθανάτιας εμπειρίας εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο μεταβάλλεται το οπτικό μας πεδίο όταν ο εγκέφαλος αρχίζει να «σβήνει».
Τόνισε, ωστόσο, ότι αυτό δεν σημαίνει πως υπάρχει ξεχωριστή ψυχή ή ότι η συνείδηση μπορεί να εγκαταλείψει το σώμα.
