Μιας και χθες ήταν 26 Νοεμβρίου, μέρα που η εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη του Αγίου Στυλιανού, δεν μπορεί παρά να σκέφτηκε ο καθένας από εμάς ποιον πρέπει να καλέσει και ποια για τα «χρόνια πολλά»! Είμαστε κι εμείς όμως που μεγαλώσαμε σε ένα σπίτι που ο πατέρας μας άκουγε και μιλούσε κάθε τόσο για έναν επώνυμο Στέλιο (στην πορεία βέβαια έγινε δικός μας άνθρωπος ο Στέλιος Σεραφείδης), τον πιο διάσημο Έλληνα με αυτό το όνομα, τον Στέλιο Καζαντζίδη.
Τον Καζαντζίδη που λάτρεψαν οι πρόσφυγες (ήταν άλλωστε παιδί προσφύγων και αυτός) και οι ξενιτεμένοι. Τον Καζαντζίδη δε θα μπορούσε να ξεχάσει βέβαια και η αγαπημένη του ομάδα (υπήρξε και συνθέτης του ύμνου της) και πραγματικά αυτό το διαπιστώσαμε όταν βρεθήκαμε πριν λίγες μέρες στα εγκαίνια του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού, που στεγάζεται στο γήπεδο της Ένωσης, στην “Αγιά Σοφιά” της Νέας Φιλαδέλφειας. Μουσείο που άνοιξε τις πύλες του πριν το “Μουσείο της Ιστορίας της ΑΕΚ” λίγο πριν η νταμπλούχος Ελλάδας (πρωταθλήτρια και κυπελλούχος για το 2023) κλείσει 100 χρόνια ζωής (ιδρύθηκε το 1924).
«ΑΕΚ σημαίνει προσφυγιά ξεριζωμένη», λένε οι φίλοι της, έτσι αισθανόταν και ο Στέλιος Καζαντζίδης, που ήξερε βέβαια πως σαν παιδί που μεγάλωσε στη Νέα Ιωνία είχε τους δικούς του θαυμαστές και στη γειτονική Νέα Φιλαδέλφεια. Κατάλαβε, όμως, από τότε που μεσουρανούσε πως υπήρχε κι ένα μέρος που το λένε “Νέα Αλικαρνασσός” και εκεί μπορούσε επίσης να νιώθει σαν στο σπίτι του! Μιας και η Αλικαρνασσός τραγουδάει διαχρονικά Καζαντζίδη, αλλά υπάρχει και η λεωφόρος που τη διασχίζει με το όνομά του, σίγουρα θα μπορούσε να πει κανείς πως οι μεγαλύτεροι κάτοικοι της προσφυγικής αυτής περιοχής στα ανατολικά του Ηρακλείου έχουν έναν παραπάνω λόγο πλέον να επισκεφτούν τη φυσική έδρα της ΑΕΚ.
Η Θύρα 19 του γηπέδου έχει το όνομα “Αλικαρνασσός”, αφού κάθε θύρα θυμίζει και μια από τις αλησμόνητες πατρίδες, ενώ στο Προσφυγικό Μουσείο θα αντικρίσει το κέρινο ομοίωμα του Στέλιου Καζαντζίδη και θα νιώσει για λίγο πως… τον έχει μπροστά του να τραγουδήσει «μα εγώ δε ζω γονατιστός»! Άλλωστε, αυτό θα διαβάσει όταν κοιτάξει λίγο ψηλότερα!
Το Μουσείο όμως υμνεί και τα Βουρλά και τα Αλάτσατα! Μην ξεχνάμε πως στην πόλη της Νέας Φιλαδέλφειας υπάρχει ο Ιερός Ναός της Παναγίας της Βουρλιώτισσας (αντίστοιχος υπάρχει όπως στο Ηράκλειο), αλλά και θύρες του γηπέδου με την ονομασία “Βουρλά” και “Αλάτσατα”! Μην ξεχνάμε επίσης πως το Ατσαλένιο και ο Κατσαμπάς κατοικήθηκαν κυρίως από Βουρλιώτες (ο Κατσαμπάς έχει και την ονομασία “Νέα Βουρλά”), ενώ στα νότια του Ηρακλείου, Νέα Αλάτσατα και Φορτέτσα κατοικήθηκαν από ξεριζωμένους Αλατσατιανούς!
Ξεχωριστή τιμή και στον Μικρασιάτη Αριστοτέλη Ωνάση
Υπάρχει όμως άλλο ένα κέρινο ομοίωμα στο ίδιο Μουσείο, εκεί στην πανέμορφη Νέα Φιλαδέλφεια, που θυμίζει προσφυγιά και όχι Αθήνα! Αυτό του Αριστοτέλη Ωνάση! Το 2014 βρεθήκαμε οικογενειακώς στο πατρικό σπίτι του Ωνάση, στο Αξάρι της Μικράς Ασίας.
Επιτρέψτε μου να γράψω πως είχα και από εκεί μια προγιαγιά, τη γιαγιά Κατίνα.
Δέκα χρόνια μετά, η ΑΕΚ τίμησε όσο κανείς τον Έλληνα, τον Σμυρνιό, που έφτασε στην κορυφή του κόσμου! Γιατί η γη των δικών μας προγόνων γέννησε Ωνάσηδες! Και η ομάδα της προσφυγιάς δείχνει πως θα είναι αυτή που δε θα αφήσει ποτέ να ξεχαστούν. Βέβαια, τα κέρινα ομοιώματα είναι τα “κερασάκια στην τούρτα” ενός μοναδικού Μουσείου, που δεν ξέρεις πού να κοιτάξεις και πότε πρέπει να σκουπίσεις τα μάτια σου από τα δάκρυα!
Οι δωρεές θησαυρών από τα “ματωμένα χώματα”, από τη Μικρασία, τον Πόντο και την Πόλη δένουν αρμονικά με την τεχνολογία του μέλλοντος που σε βάζει σε μια εικονική πραγματικότητα ακόμα και να πατάς στη φουρτουνιασμένη θάλασσα, που οι ξεριζωμένοι πρόσφυγες έπρεπε να περάσουν για να έρθουν στη “μητέρα Ελλάδα” και να ζήσουν! Χίλια μύρια κύματα μακριά το Αϊβαλί, αλλά τόσο κοντά αυτό το Μουσείο.
Να ευχαριστήσουμε την ΠΑΕ ΑΕΚ για την παρουσία μας εκεί, την κυρία Έφη Μαυροπούλου (υπεύθυνη του Μουσείου), αλλά και τον Νίκο Καραμπουρνιώτη για τις έξτρα πληροφορίες, αλλά και τον Δημήτρη Μελισσανίδη που είχε το όραμα να δημιουργήσει ένα γήπεδο και ένα Μουσείο που υμνούν την προσφυγιά! Και τα κατάφερε! Άλλωστε, μιλάμε για κάτι παραπάνω από μια ομάδα, κάτι έξω από τις γραμμές του γηπέδου και μέσα στην καρδιά των ανθρώπων που κουβαλούν μαζί τους από τους πρόγονούς τους έναν ανυπέρβλητο πολιτισμό. Ένα Μουσείο που θα είναι πλέον ένας φωτεινός φάρος και θα βρίσκεται πάντα εκεί, κάτω από τα τείχη της “Αγιάς Σοφιάς” της ΑΕΚ, που δε θα πέσουν ποτέ. Φάρος που πρέπει να φωτίσει τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας, όπως φώτισαν εμάς οι παππούδες μας για να μην ξεχάσουμε ποτέ την ιστορία μας…
Ο σκοπός του μουσείου – «Μετά το δράμα, ακολουθεί το θαύμα»
Σκοπός του Μουσείου Προσφυγικού Ελληνισμού, σύμφωνα με το επίσημο κείμενο που ήρθε στα χέρια μας από την ΑΕΚ, «είναι καταρχήν η ανάδειξη της μακραίωνης παρουσίας του Ελληνισμού στην Κωνσταντινούπολη, στη Μικρά Ασία, στον Πόντο, την Καππαδοκία και την Ανατ. Θράκη».
Ας κλείσουμε τον επίλογο του υπέροχου κειμένου: «Μέσα από την τραγωδία λοιπόν οδηγούμαστε στην αναγέννηση. Μετά το δράμα, ακολουθεί το θαύμα. Γιατί ο Ελληνισμός της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατ. Θράκης έχει τεράστια ιστορία και όλη αυτή η εξιστόρηση δεν αφορά μόνο όσους κατάγονται από τις αλησμόνητες πατρίδες, αλλά ολόκληρο τον Ελληνισμό. Κάτω από αυτήν την ομπρέλα εθνικής μνήμης θα πρέπει να στεκόμαστε ενωμένοι πάντα όλοι μας, τιμώντας τους προγόνους, τις ρίζες, την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Έτσι θα διατρανώσουμε ότι ερχόμαστε από μακριά και, μαζί με τις επόμενες γενιές πάμε ακόμα μακρύτερα με οδηγό την ιστορία, την παράδοση και τον σεβασμό στην κληρονομιά μας. Για να μπορέσεις να εξερευνήσεις το αύριο, πρέπει να ξέρεις το χθες. Και το χθες των προγόνων μας είναι συνυφασμένο με την τραυματική εμπειρία της προσφυγιάς, την οποία δεν πρέπει ούτε να προσπερνάμε, ούτε να λησμονούμε. Γιατί, όπως έλεγε άλλος ένας σπουδαίος Μικρασιάτης, ο νομπελίστας ποιητής μας Γιώργος Σεφέρης (μεγάλωσε στα Βουρλά), “ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν τις κόψουν πονεί, βιολογικά, όπως όταν τον ακρωτηριάσουν…”».
Πηγή: neakriti.gr
