Η Κρήτη έχει βρεθεί τα τελευταία χρόνια στο επίκεντρο ενός νέου μεταναστευτικού διαδρόμου, εκείνου που ξεκινά από τις ακτές της Λιβύης και καταλήγει στα νότια παράλια του νησιού. Πίσω από τις εικόνες των υπερφορτωμένων σκαφών, των επιχειρήσεων διάσωσης και της αυξανόμενης πίεσης των Αρχών κρύβεται ένας αόρατος μηχανισμός, αυτός των οργανωμένων κυκλωμάτων διακίνησης μεταναστών.
Ο κ. Ελευθέριος Ντουρουντούς, απόστρατος αντιστράτηγος της ΕΛ.ΑΣ. και επί επτά χρόνια γενικός περιφερειακός αστυνομικός διευθυντής Βορείου Αιγαίου, με εμπειρία στη μελέτη και ανάλυση τέτοιων φαινομένων, αναδεικνύοντας τη δομή, τη μεθοδολογία, αλλά και τις δυσκολίες εντοπισμού αυτών των κυκλωμάτων.
Ιεραρχία και οργανωμένη δομή
Πώς ορίζεται ωστόσο ένα κύκλωμα; Σε αυτό ο κ. Ντουρουντούς σημείωσε ότι «τα λεγόμενα κυκλώματα διακίνησης μεταναστών, όπου και αυτά, αν λειτουργούν, έχουν τα χαρακτηριστικά που στην ελληνική έννομη τάξη ως ποινικό φαινόμενο έχει τυποποιηθεί από αυτό που λέγεται στο άρθρο 187 του Ποινικού Κώδικα “εγκληματική οργάνωση”. Αυτά τα κυκλώματα έχουν ιεραρχία, δομή και συγκεκριμένο τρόπο λειτουργίας για να ολοκληρώσουν το ζητούμενο – τη διακίνηση των ανθρώπων με σκοπό το κέρδος».
Όπως επεξήγησε, «αυτή η εγκληματική οργάνωση κατά κανόνα έχει τρεις βαθμίδες ιεραρχίας. Είναι η κορυφή της πυραμίδας – διευθύνων ή συνδιευθύνοντες στην εγκληματική οργάνωση, δηλαδή ο αρχηγός ή τα αρχηγικά μέλη». Έπειτα, όπως αποκαλύπτει, έρχεται η δεύτερη βαθμίδα, η οποία «έχει έναν χαρακτήρα επιτελικής διάστασης: δηλαδή θα είναι αυτός που θα ρυθμίσει τις διαδικασίες, ώστε ο σκοπός να υλοποιηθεί, αλλά και να φτάσουν τα χρήματα στην οργάνωση. Και τέλος, υπάρχει ο εκτελεστικός βραχίονας. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που έχουν συγκεκριμένη δουλειά να κάνουν, δηλαδή να συγκεντρώσουν τα άτομα που θα πρέπει να διακινηθούν, να τα μεταφέρουν στους χώρους κατάπλου και να συνοδεύσουν το σκάφος μέχρι ένα σημείο».
Ωστόσο, όπως αποκαλύπτει, πέρα από την οργανική δομή, υπάρχουν και πρόσωπα που λειτουργούν περιστασιακά εντός του κυκλώματος.
«Ευκαιριακά είναι αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι παίζουν κατά τον πλου, κατά το ταξίδι, έναν συγκεκριμένο ρόλο – είτε αυτός είναι ο ρόλος του πλοηγού, είτε της ενημέρωσης του κυκλώματος για την πορεία της μεταναστευτικής ροής. Αυτά είναι πρόσωπα που στην ουσία είναι διακινούμενα, διότι κανένα κύκλωμα δε θα θυσίαζε μέλος του από αυτές τις τρεις βαθμίδες που είπαμε για να συλληφθεί στην Ελλάδα», όπως επισημαίνει, προσθέτοντας ότι «αυτά λοιπόν τα ευκαιριακά μέλη το κάνουν είτε διότι πληρώνουν – καταβάλλουν λιγότερα χρήματα για τη δική τους διακίνηση, είτε γιατί ευελπιστούν, κατόπιν συμφωνίας, ότι ένα δικό τους πρόσωπο συγγενικό θα μεταφερθεί χωρίς να καταβληθεί το τίμημα της διακίνησης».
Από πού ξεκινά και πού τελειώνει η επιχείρηση
«Το κύκλωμα αυτό λειτουργεί στη χώρα από την οποία ξεκινούν οι μεταναστευτικές ροές. Δεν έχει λόγο να λειτουργήσει στην Ελλάδα – ιδίως στην Κρήτη, ούτε καν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, διότι η διακίνηση ολοκληρώνεται κατ’ ουσίαν με τον απόπλου του σκάφους και το να φτάσουν στο σημείο του προορισμού».
Όπως διαπιστώνεται και από τη συζήτηση που διεξάχθηκε, η οργάνωση των κυκλωμάτων διακίνησης ακολουθεί νόμους προσφοράς και ζήτησης, με τον ίδιο να συμπληρώνει πως «η δεύτερη βαθμίδα, που έχει τον επιτελικό ρόλο στην οργάνωση, είναι αυτή που χρησιμοποιώντας τον νόμο της αγοράς – προσφορά-ζήτηση – θα βρουν άτομα ή μάλλον τα διακινούμενα άτομα τους βρίσκουν».
Περαιτέρω, η διασφάλιση της αδιάτρητης ταυτότητας της “κεφαλής” είναι τέτοια που η επικοινωνία εσωτερικά είναι αυστηρά ελεγχόμενη, καθώς «η επικοινωνία μεταξύ τους είναι οριζόντια, αλλά κάθετα η μία βαθμίδα μπορεί να επικοινωνήσει μόνο με την πάνω, όχι με την κάτω. Δηλαδή, ο εκτελεστικός βραχίονας ποτέ δε θα έρθει σε επικοινωνία με αυτόν που διευθύνει την εγκληματική οργάνωση».
Χρήμα χωρίς ίχνος
Συμπληρώνοντας, ο κ. Ντουρουντούς είπε ότι το οικονομικό σκέλος παραμένει καθοριστικό.
«Το κρίσιμο σε όλη τη διαδικασία είναι τα χρήματα. Το ποσό πολλές φορές εξαρτάται από τη ζήτηση. Συνήθως είναι μεταξύ των τεσσάρων, πέντε, έξι χιλιάδων ευρώ κατά περίπτωση. Είναι ένα οργανωμένο business».
Προκειμένου να μην μπορέσουν να χαρτογραφηθούν οι διαδρομές των χρημάτων από τις υπηρεσίες ασφαλείας, η πληρωμή γίνεται χωρίς τραπεζική διαμεσολάβηση, με τον κ. Ντουρουντού να αποκαλύπτει ότι σε αυτές τις περιπτώσεις «χρησιμοποιείται η “μέθοδος Καβάλα”. Είναι ένα σύστημα είσπραξης των χρημάτων όπου λειτουργούν διάφοροι άνθρωποι. Εγώ που θέλω να δώσω χρήματα για να πάω από το Σουδάν στην Κρήτη, θα καταβάλω τα χρήματα στο Σουδάν. Τα χρήματα αυτά δε θα φύγουν ποτέ με τραπεζικό λογαριασμό – υπάρχει σχετικό γραφείο “Καβάλα”, όπου από εκεί θα πάρουν τα χρήματα. Είναι ένα άτυπο οικονομικό σύστημα, το οποίο δεν αφήνει αποτύπωμα».
Μαζικές ροές και θαλάσσιοι κίνδυνοι
Ωστόσο, εισερχόμενοι στο κεντρικό ερώτημα της απόστασης και σε σχετικό ερώτημα αναφορικά με το κατά πόσο εντέλει η απόσταση επηρεάζει τις ροές, ιδίως στο πεδίο της Κρήτης, που απέχει με τη Λιβύη περίπου 300 μίλια, η διαπίστωση είναι ότι αυτή δεν αποθαρρύνει.
«Η πράξη δείχνει ότι τελικά η απόσταση σταματάει να είναι εμπόδιο όταν υπάρχει βούληση ανθρώπων να διακινηθούν. Η βούληση αυτή – δηλαδή η ζήτηση για μετακίνηση – σημαίνει ότι λαμβάνουν ρίσκα», τόνισε ο κ. Ντουρουντούς.
Για τη μεταφορά χρησιμοποιούνται διαφορετικά σκάφη και σημεία κατάπλου, με τον ίδιο να σημειώνει πως «υπάρχουν προφανώς πολλά σημεία κατάπλου, όπως υπάρχουν αντίστοιχα σημεία απόπλου. Οι διακινητές έχουν μελετήσει το ανάγλυφο των ακτών της Κρήτης και κατευθύνουν τις λέμβους σε διάφορα σημεία».
Μεταξύ άλλων, δίνονται και σχετικές οδηγίες προς τους διακινούμενους, τις οποίες θα πρέπει να ακολουθήσουν «κατά γράμμα» κατά τη διάρκεια της μεταβίβασής τους, καθώς «τα διακινούμενα πρόσωπα, από τη στιγμή που θα επιβιβαστούν στις λέμβους, παίρνουν και οδηγίες: δεν πρέπει να κινηθούμε, να είμαστε καθιστοί, να μην κάνουμε μετατόπιση του φορτίου ώστε να μην έχουν πρόβλημα με τυχόν ανατροπή. Δεν ξέρω εάν τους δίνουν σωσίβια – στο Βόρειο Αιγαίο τους δίνανε».
Το σίγουρο, όπως αναφέρει ο απόστρατος αντιστράτηγος της ΕΛ.ΑΣ., «είναι ότι οι μεταναστευτικές ροές του Ιουνίου και των πρώτων ημερών του Ιουλίου χαρακτηρίζονται άνετα ως μαζικές διακινήσεις. Είναι μαζικές».
Εμπόριο ανθρώπων – Η πολιτική διάσταση του θέματος
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης, στο επίκεντρο τέθηκε η ανθρωπιστική πτυχή που εισάγεται σε ένα ευρύτερο πρόβλημα, αυτό της εμπορίας ανθρώπων τον, ο κ. Ντουρουντούς διευκρίνισε ότι «η εμπορία ανθρώπων είναι άλλο κεφάλαιο. Είναι άλλο θέμα η διακίνηση μεταναστών που έχουν σκοπό – που είναι με δική τους βούληση – από τη μια χώρα να πάνε σε μια άλλη, και είναι άλλο πράγμα η διακίνηση ανθρώπων που γίνεται με σκοπό τη σεξουαλική ή εργασιακή εκμετάλλευση. Δε συντρέχει μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία».
Τέλος, μετά από σχετική ερώτηση για τη σκοπιμότητα των ροών ως μέσο εργαλειοποίησης και άσκησης πίεσης από τη γείτονα χώρα, ο κ. Ντουρουντούς σημείωσε πως «ο υπουργός Εξωτερικών έκανε μια δήλωση, όπου η μία πλευρά είπε τις αδυναμίες που έχει (Χαφτάρ – Λιβύη) και η άλλη πλευρά έδειξε την καλή διάθεση για να λυθούν θέματα (Ελλάδα). Δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις. Αυτά ξέρουν οι αρμόδιοι – οι υπουργοί».
Εξάλλου, όπως υπογράμμισε, «μην ξεχνάμε ότι είναι καλοκαίρι και η περίοδο ευνοεί για να υπάρχουν αυξημένες μεταναστευτικές ροές».
Σε κάθε περίπτωση, τα κυκλώματα διακίνησης μεταναστών από τη Λιβύη προς την Κρήτη λειτουργούν με συνέπεια, δομή και οργάνωση, με τα μοτίβα που αποτυπώνονται στις ροές να αποδεικνύουν πως δεν πρόκειται για αυθόρμητες μετακινήσεις, αλλά για μια εγκληματική αλυσίδα που ξεκινά βαθιά μέσα στην Αφρική και καταλήγει στις ευρωπαϊκές ακτές.
Οι δηλώσεις του κ. Ντουρουντού φανερώνουν ένα περιβάλλον στο οποίο ο εντοπισμός και η αποδόμηση των δικτύων αυτών απαιτεί διεθνή συνεργασία και χρόνο, διότι το ζήτημα πρέπει να αντιμετωπιστεί από την πηγή του. Όπως σημειώνει, «δεν τους ξέρουμε. Κατά καιρούς θα παίξουν ονόματα τα οποία είναι μονολεκτικά, αλλά δε μας δίνουν περαιτέρω πληροφορίες».
Πηγή: neakriti.gr
