Αφαντοι κληρονόμοι, κλειστά διαμερίσματα που με τα χρόνια μετατρέπονται σε υγειονομικές βόμβες, κοινόχρηστα που για χρόνια επιβαρύνουν τους υπόλοιπους ενοίκους. Η «Κ» παρουσιάζει το αδιέξοδο με τις σχολάζουσες κληρονομιές και ιστορίες γραφειοκρατικής τρέλας. Με πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης θα αναζητάει συγγενείς.
«Να μη σου τύχει». Και «πού έμπλεξα!». Είναι οι δύο πιο συχνές φράσεις – η πρώτη που άκουσα κατ’ επανάληψη και η δεύτερη που είπα όχι λίγες φορές, όταν αποφάσισα να ασχοληθώ με το κλειστό για χρόνια διαμέρισμα της πολυκατοικίας στην οποία ζω. Μόνιμο θέμα στις συνελεύσεις, γκρίνια για τα κοινόχρηστα που για χρόνια επιβαρύνουν τους υπόλοιπους ενοίκους, πρόσθετη επιβάρυνση για την έρευνα που ανέλαβε να κάνει δικηγορικό γραφείο, το οποίο διαπίστωσε ότι δεν υπάρχουν κληρονόμοι του ηλικιωμένου ζεύγους που ζούσε εκεί. Και σε αυτά προστέθηκαν οι διαμαρτυρίες ενοίκων του όμορου διαμερίσματος αλλά και της διπλανής πολυκατοικίας για τη βρωμιά, κυρίως από περιστέρια, που βρήκαν στο έρημο μπαλκόνι μια ήσυχη γωνιά.
Οταν το γραφείο διαχείρισης μας ενημέρωσε ότι το διαμέρισμα δεν μπορεί έτσι απλά να ανοιχθεί για να καθαριστεί το μπαλκόνι και ότι θα έπρεπε κάποιος εκ των ιδιοκτητών να ζητήσει αυτό να γίνει «από το Υγειονομικό», δέχθηκα να κινήσω εγώ τις διαδικασίες.
Η αρχή έγινε με επίσκεψη στο αστυνομικό τμήμα. Εκεί με ενημέρωσαν ότι είχαν όλη την καλή διάθεση να αναζητήσουν πιθανούς ιδιοκτήτες, αλλά ότι αρμόδια για τη διαπίστωση της εστίας μόλυνσης και τον καθαρισμό ήταν η υγειονομική υπηρεσία της Περιφέρειας.
Η εξοικείωση του αξιωματικού με το θέμα με εντυπωσίασε, αλλά η απάντηση ήταν ότι το αίτημά μου κάθε άλλο παρά σπάνιο ήταν, αποτελούσε σχεδόν ρουτίνα.
Ακολούθησε η επικοινωνία με την Περιφέρεια. Το αίτημα καταχωρίστηκε και θα έπρεπε να περιμένω επικοινωνία όταν θα υπήρχε διαθέσιμο συνεργείο για την αυτοψία στον χώρο, έχοντας προηγουμένως φροντίσει για πρόσβαση στο μπαλκόνι του διπλανού διαμερίσματος για να διαπιστώσουν οι ελεγκτές το αληθές της καταγγελίας.
Σχεδόν δύο μήνες αργότερα, έγινε η αυτοψία. Και έπειτα από περίπου ένα μήνα έλαβα επιστολή από την αρμόδια υπηρεσία, η οποία ενημέρωνε το Ελληνικό Κτηματολόγιο, τον δήμο και το αστυνομικό τμήμα ότι «κατά την ημέρα και ώρα της αυτοψίας διαπιστώθηκε από τη βεράντα γειτονικού διαμερίσματος να υπάρχουν περιστέρια και περιττώματα αυτών στη βεράντα του ακατοίκητου διαμερίσματος. Η συσσώρευση των περιττωμάτων περιστεριών ευνοεί την ανάπτυξη εντόμων υγειονομικής σημασίας (μύγες, κατσαρίδες, ακάρεα περιστεριών κ.λπ.) δημιουργώντας ανθυγιεινές και αντιαισθητικές καταστάσεις σε βάρος των περιοίκων και της δημόσιας υγείας γενικότερα».
Από το Ελληνικό Κτηματολόγιο ζητείτο να ενημερώσει εγγράφως για τα στοιχεία του ιδιοκτήτη τού εν λόγω ακινήτου. Από τον δήμο και το αστυνομικό τμήμα, να προχωρήσουν στις ενέργειες για καθαρισμό σε περίπτωση που δεν βρισκόταν ιδιοκτήτης
Τέσσερις μήνες μετά, νέα επιστολή μού γνωστοποιούσε ότι από το Ελληνικό Κτηματολόγιο ενημερώθηκε η Περιφέρεια ότι δεν υπάρχει καταγραφή για τη συγκεκριμένη ιδιοκτησία. Η επιστολή, με αποδέκτες και πάλι το αστυνομικό τμήμα και τον δήμο, ζητούσε τις δικές τους ενέργειες για να οριστεί ημερομηνία καθαρισμού «παρουσία δικαστικού λειτουργού». Από εμένα ζητήθηκε να αναλάβω τη συνεννόηση με τη διαχείριση για τα έξοδα του κλειδαρά που θα άνοιγε την πόρτα του διαμερίσματος και θα αντικαθιστούσε την κλειδαριά.
Ολοι παρόντες
Επειτα από έξι μήνες συντονιστήκαμε όλοι και ήρθε η ώρα της επιχείρησης. Πταισματοδίκης, αστυνομικοί, εκπρόσωπος του Υγειονομικού της Περιφέρειας, συνεργείο καθαρισμού του δήμου, κλειδαράς, η διαχείριση και εγώ, που είχα κινήσει τη διαδικασία, μαζευτήκαμε έξω από το διαμέρισμα.
Ο κλειδαράς άνοιξε, το συνεργείο μπήκε και καθάρισε και «στη συνέχεια κλειδώθηκε η εξώθυρα του εν λόγω διαμερίσματος και τα κλειδιά παρελήφθησαν από τους εκπροσώπους του Α.Τ.», όπως καταγράφεται σε τρίτη επιστολή του Υγειονομικού της Περιφέρειας, με την περιγραφή της επιχείρησης καθαρισμού.
«Οκτώ χρόνια έχουν περάσει, δεν έχουμε καμία ελπίδα»
Πρώτα έφυγε από τη ζωή ο ηλικιωμένος άντρας. Υστερα η σύζυγός του. Δεν είχαν κάνει διαθήκη κι έτσι μέχρι να διευθετηθεί ποιοι είναι οι κληρονόμοι, το περίπου 200 τετραγωνικών μέτρων ρετιρέ στην πολυκατοικία της λεωφόρου Αλεξάνδρας έμεινε κλειστό. Το ίδιο συνέβη και με ένα ακόμα ακίνητο που ήταν στην ιδιοκτησία του συγκεκριμένου ζεύγους, ένα μικρότερο διαμέρισμα στον πέμπτο όροφο της ίδιας πολυκατοικίας. Από όταν σφραγίστηκαν τα διαμερίσματα, προς δυσαρέσκεια όχι μόνο των δυνητικών κληρονόμων αλλά και των υπόλοιπων κατοίκων της πολυκατοικίας, έχουν περάσει οκτώ χρόνια, λέει στην «Κ» η διαχειρίστρια Μάρω Παπαδιόχου. «Οκτώ χρόνια δεν πληρώνει κανείς τα κοινόχρηστα, παρότι στο Δημόσιο αναλογεί το 75% του ρετιρέ», σημειώνει, «και πληρώνουμε εμείς οι υπόλοιποι τα έξοδά τους, ακόμα και τα κλειστά διαμερίσματα έχουν συμμετοχή στη θέρμανση, παραδείγματος χάριν».
Το δεύτερο και ακόμα πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν είναι οι ζημιές που επιβαρύνουν την πολυκατοικία, λόγω της φθοράς που έχει επέλθει στα κλειστά διαμερίσματα. «Εχουμε υγρασίες και στα δύο. Είχαν γλάστρες στα μπαλκόνια τους που πλημμύρισαν και τα χώματα έφραξαν τις υδρορροές, νερά από τον πάνω όροφο έφτασαν στον τέταρτο. Είχαμε επίσης νεκρά πουλιά στα μπαλκόνια των διαμερισμάτων, για τα οποία, αλλά και για περιττώματα, έκανε καταγγελία στην υγειονομική υπηρεσία το διπλανό ξενοδοχείο», εξηγεί η κ. Παπαδιόχου. «Οκτώ χρόνια έχουν περάσει και δεν έχουμε καμία ελπίδα ότι αυτό θα επιλυθεί σύντομα», τονίζει.
Οσο χιλιάδες άνθρωποι αναζητούν σπίτια στην Αθήνα για αγορά ή πώληση, τα ακίνητα που παραμένουν σε νομική λίμπο λόγω της σχολάζουσας κληρονομιάς ρημάζουν και δημιουργούν προβλήματα.
Σε άλλο σημείο του κέντρου της πρωτεύουσας, ένα διαμέρισμα 80 τετραγωνικών είναι κλειστό από τη δεκαετία του 1990, αναφέρει στην «Κ» ο Λεωνίδας Ιωάννου. Το συγκεκριμένο ακίνητο βρίσκεται στην πολυκατοικία στην οποία κατοικεί και ο ίδιος. «Μέσω του ορισθέντος από την υπηρεσία των σχολαζουσών κηδεμόνα, παραμένει σήμερα χωρίς να βρεθεί κληρονόμος επί 30 έτη και ενώ από το 1990 ένας κηδεμόνας αρχικά νοίκιαζε το διαμέρισμα και πλήρωνε τα κοινόχρηστα, από το 2021 ο ανωτέρω συνταξιοδοτήθηκε, η διαχείριση χηρεύει στα χέρια της υπηρεσίας σχολαζουσών και οι δαπάνες των μηνιαίων κοινοχρήστων που αναλογούν στο διαμέρισμα επιβαρύνουν τους υπόλοιπους ιδιοκτήτες», συμπληρώνει ο κ. Ιωάννου. Στο μεταξύ, ακόμα και η εξωτερική όψη του ακινήτου καταρρέει.
Στην ίδια πολυκατοικία ένα άλλο διαμέρισμα, 90 τετραγωνικών, έμεινε για 10 χρόνια χωρίς κληρονόμο. «Ευτυχώς βρέθηκε κηδεμόνας», δηλώνει ο κ. Ιωάννου. «Αλλά μέχρι σήμερα», λέει στην «Κ», «τα κοινόχρηστα παραμένουν απλήρωτα».
«Αγκάθι» η καθυστέρηση ενημέρωσης για τις αποποιήσεις
Η αδυναμία εξεύρεσης της πληροφορίας είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και ιδιαίτερα η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας σχετικά με τις σχολάζουσες κληρονομιές.
Η σχολάζουσα κληρονομιά είναι η κληρονομιά της οποίας ο κληρονόμος είναι άγνωστος ή δεν έχει ακόμα βρεθεί ή δεν είναι βέβαιο ότι την έχει αποδεχθεί. Μέχρι να μάθει η αρμόδια διεύθυνση ότι κάποιος είναι άκληρος ή ότι οι κληρονόμοι έχουν αποποιηθεί την κληρονομιά, για παράδειγμα ενός ακινήτου, μπορεί να περάσουν ακόμα και δύο χρόνια. Ωστόσο, και έπειτα από αυτήν την πληροφορία, το ακίνητο βρίσκεται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας, καθώς θα πρέπει να ορισθούν εκκαθαριστές και κηδεμόνες. Η διαδικασία της εκκαθάρισης μπορεί να κρατήσει επιπλέον δύο χρόνια. Δηλαδή, επί τέσσερα χρόνια ένα ακίνητο είναι κλειστό και κανείς δεν πληρώνει τις υποχρεώσεις του (κοινόχρηστα, νερό, φόρους κ.λπ.).
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών, οι σχολάζουσες κληρονομιές ή καλύτερα οι υπό εκκαθάριση κληρονομιές ανέρχονται σήμερα σε 7.000. Μεταξύ αυτών είναι αυτοκίνητα, ακίνητα, ακόμα και έργα τέχνης. Τα περισσότερα όμως είναι ακίνητα. Από τις υπό εκκαθάριση κληρονομιές ακινήτων, ποσοστό της τάξης του 98% εκποιείται, για να πληρωθούν χρέη δηλαδή, δεν μένει περιουσία στο ελληνικό Δημόσιο. Αυτή τη στιγμή το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών έχει λιγότερα από 100 ακίνητα καθαρά τα οποία έχουν προέλθει από σχολάζουσες κληρονομιές.
Το μεγάλο πρόβλημα που υπάρχει σήμερα με τις κληρονομιές και το οποίο καλείται να αντιμετωπίσει η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας είναι η καθυστέρηση ενημέρωσης για αποποιήσεις, καθώς και για τους συγγενείς-κληρονόμους. Μέσω του Μητρώου Πολιτών αναζητεί κάθε φορά τους κληρονόμους μιας περιουσίας, αλλά αυτό μπορεί να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύσσεται πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης από το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης για την αναζήτηση συγγενών.
Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει συζητήσεις με το υπουργείο Δικαιοσύνης προκειμένου η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας να ενημερώνεται άμεσα για τις αποποιήσεις κληρονομιών. Ηδη, σε αρκετά ειρηνοδικεία οι αποποιήσεις γίνονται ηλεκτρονικά, ενώ σύντομα η διαδικασία αυτή θα επεκταθεί στο σύνολο της επικράτειας. Μέσω διαλειτουργικότητας η γραμματεία δημόσιας περιουσίας θα λαμβάνει τις αποποιήσεις κληρονομιών έτσι ώστε να ξεκινάει τις διαδικασίες εκκαθάρισης.
Από τη στιγμή που ολοκληρωθεί η διαδικασία της αποποίησης, η αρμόδια διεύθυνση προχωράει στην κλήρωση για να αναλάβουν τη διαδικασία εκκαθαριστές και κηδεμόνες. Στο υπουργείο Οικονομικών τηρείται μητρώο φυσικών και νομικών προσώπων, από το οποίο επιλέγονται με κλήρωση που διενεργεί η αρμόδια αρχή τα πρόσωπα που διορίζονται ως εκκαθαριστές κοινωφελών περιουσιών, καθώς και οι κηδεμόνες σχολαζουσών κληρονομιών. Στο μητρώο εγγράφονται με αίτησή τους:
• Δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, λογιστές και φοροτεχνικοί, απόφοιτοι ανωτάτων σχολών του πανεπιστημιακού τομέα ή ισότιμων ιδρυμάτων από χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με πενταετή τουλάχιστον εμπειρία.
• Νομικά πρόσωπα με εταιρική μορφή και αντικείμενο την παροχή νομικών, οικονομικών ή ελεγκτικών υπηρεσιών.
Αν η αρμόδια αρχή εκτιμά ότι η αξία της περιουσίας υπερβαίνει το ποσό του ενός εκατομμυρίου ευρώ, ορίζει ως εκκαθαριστή ή κηδεμόνα σχολάζουσας κληρονομιάς νομικό πρόσωπο από τα εγγεγραμμένα στο μητρώο, αλλιώς ορίζει φυσικό πρόσωπο. Η αρμόδια αρχή έχει δικαίωμα, σε κάθε περίπτωση, να αντικαταστήσει τον ορισθέντα, αν ύστερα από δεκαοκτώ μήνες δεν ολοκληρώσει το έργο του ή δεν σημειώσει ικανοποιητική πρόοδο.
Οπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, σήμερα τα πρόσωπα που μπορούν να αναλάβουν το έργο είναι απρόθυμα, γεγονός που δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα, με αποτέλεσμα να καθυστερεί περαιτέρω η διαδικασία εκκαθάρισης.
Πληρωμή υποχρεώσεων
Οι κηδεμόνες από την άλλη πλευρά είναι αχρείαστοι εφόσον ο θανών δεν είχε κατά τον θάνατό του χρήματα σε κάποιο λογαριασμό, καθώς οι κηδεμόνες είναι υπεύθυνοι για τη συντήρηση του ακινήτου και την πληρωμή των υποχρεώσεων. Εάν δεν υπάρχουν χρήματα, οι υποχρεώσεις και οι φόροι μένουν απλήρωτοι και θα βαρύνουν τον νέο αγοραστή.
Πάντως, υπάρχουν και περιπτώσεις που παρά το γεγονός ότι οι κληρονόμοι έχουν αποποιηθεί το ακίνητο λόγω χρεών, συνεχίζουν είτε να κατοικούν σε αυτό είτε να το μισθώνουν. Από τη μια πλευρά το ακίνητο συντηρείται και πληρώνονται οι υποχρεώσεις, όπως τα κοινόχρηστα, το νερό κ.λπ., από την άλλη, όμως, πρόκειται για μία εντελώς παράνομη διαδικασία. Οσο η κατάσταση δεν αλλάζει, κάποιοι θα συνεχίζουν να επωφελούνται και κάποιοι άλλοι θα είναι όμηροι της γραφειοκρατίας του ελληνικού Δημοσίου.
ΠΗΓΗ: kathimerini.gr
