Μεγαλώσαμε πια και όλοι θυμόμαστε τόσα και τόσα «μη» από τους γονείς μας. Τόσες απαγορεύσεις για διάφορα που δυσκολευόμασταν να κατανοήσουμε μικροί. Φτάναμε να πιστεύουμε πως οι απαγορεύσεις τους ήταν κυριολεκτικά περισσότερες από όσα μας επιτρέπαν στην καθημερινότητα. Πέρασαν τα χρόνια όμως και σταδιακά μπορούσαμε να συνειδητοποιήσουμε σε πόσα είχαν δίκιο. Παρά τις διάφορες προλήψεις και τις ηθικές αναστολές της τότε εποχής, η αλήθεια είναι πως οι παλιοί κρητικοί ήθελαν το καλύτερο μέλλον για τα παιδιάς τους…
Οι φόβοι των γονιών που είχαν από δικές τους εμπειρίες, τα ηθικά «μαθήματα» που είχαν λάβει και εκείνοι από τους παλαιότερους και οι καλές τους προθέσεις ήταν στοιχεία που από κοινού γινόντουσαν απαγορεύσεις για τα πιτσιρίκια.
Ένας «άγραφος κώδικας» συμπεριφοράς στις τοπικές κοινωνίες της Kρήτης που παρά την αυστηρότητα του ορισμένες φορές, ήταν φτιαγμένος για το καλό όλων. Όλες οι μετέπειτα γενιές δεν θα μπορούσαν να προοδέψουν και να σταθούν με ανθρωπιά σε τόσο πεδία και καταστάσεις χωρίς όλες αυτές τις συμβουλές και τους κανόνες των γονιών.
Ας γυρίσουμε μερικές δεκαετίες πίσω λοιπόν στο παρελθόν και ας θυμηθούμε τις 10 ίσως πιο συνηθισμένες απαγορεύσεις που ακούγαμε στην παιδική μας ηλικία ή έχουμε μάθει από αναφορές ακόμη μεγαλύτερων:
1. Τα παιδιά δεν επιτρέπεται να μιλάνε στο φαγητό… Είχαν ακούσει τόσες ιστορίες οι μεγάλοι για παιδάκια που παραλίγο να πνιγούν κατά την διάρκεια του φαγητού, που δεν υπήρχε περίπτωση να μην τους γίνει πραγματικός φόβος! Κάθε φορά που καθόμασταν στο τραπέζι, σπάνιο να μην ακούγαμε την μητέρα ή τον πατέρα να λέει ξανά και ξανά πως όταν τρώμε δεν μιλάμε.
2. Τα παιδιά απαγορεύεται να κοιτάνε μέσα στα πηγάδια… Άλλος φόβος των γονιών και σε αυτή την περίπτωση αρκετά δικαιολογημένος. Τα άτακτα μικρά με την ασταμάτητη περιέργειά τους δεν ήθελαν και πολύ να βρεθούν μέσα σε κάποιο πηγάδι αυλής. Έτσι χρειαζόταν και η βοήθεια της φανταστικής νεράιδας που όπως έλεγαν θα εμφανιζόταν ξαφνικά και θα τα τράβαγε κάτω!
3. Τα παιδιά δεν έπρεπε σε καμία περίπτωση να χαλάσουν φωλιές πουλιών… Πέρα από το απόλυτα φυσιολογικό της απαγόρευσης για να μην κάνουν απερίσκεπτα κακό στα ζώα, είναι χαρακτηριστική και η προκατάληψη των παλαιότερο πως το χάλασμα μιας φωλιάς θα προκαλούσε κακό και στο σπιτικό της οικογένειας.
4. Τα παιδιά δεν επιτρεπόταν να περνάνε από εκκλησία και να μην κάνουν τον σταυρό τους σωστά… Κλασικός κανόνας που δεν μπορούσαμε να παρακάμψουμε ιδιαίτερα όταν είμασταν με τους γονείς μας. Οποιοδήποτε πέρασμα από εκκλησία χωριού ή και νεκροταφείο, έπρεπε να συνοδεύεται από σταυροκόπημα και μάλιστα με το κεφάλι στραμμένο προς την ανατολή.
5. «Μην δείχνεις με το δάκτυλο»… Αμέτρητες οι φορές που το ακούγαμε μικροί καθώς θέλαμε να δείξουμε κάτι ή κάποιον στο χωριό. Συχνά «τρώγαμε» και καμιά στο χέρι για να μάθουμε να έχουμε καλούς τρόπους.
6. Όταν οι μεγάλοι μιλάνε στα παιδιά, αυτά απαγορεύεται να μασάνε τσίχλα… Άλλη απαγόρευση που έχει να κάνει με το ορθό σεβασμό στους μεγαλύτερους και με τους καλούς τρόπους όταν πηγαίναμε σε κάποιο σπίτι ή συναντάγαμε συγχωριανό μας στο δρόμο.
7. Απαγορεύεται να πάρεις με την «χούφτα» ότι σου προσφέρουν… Άλλη εποχή και πράγματι άλλες συνήθειες. Οι μεγάλοι δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση να πάνε κάπου επίσκεψη και τα παιδιά τους να βουτήξουν όσες περισσότερες καραμέλες ή γλυκά μπορούσαν μόλις τους τα πρόσφερε κάποιος. Επρόκειτο για ασέβεια της φιλοξενίας και δείγμα στέρησης είτε ίσχυε είτε όχι.
8. Μετά την Θεία Κοινωνία κανένα παιδί δεν επιτρέπεται να φτύσει ή να γλύψει… δεισιδαιμονία ή όχι, ήταν σίγουρα μια από τις πιο συνηθισμένες απαγορεύσεις μετά την εκκλησία και φυσικά αρκετά αυστηρή καθώς είχε σχέση με το σεβασμό στα θεία. Δεν τολμούσαμε να μην τηρήσουμε τον κανόνα για ώρες!
9. Η απαγόρευση να πηγαίνει αγόρι πίσω από κοριτσάκι όταν εκείνη ανέβαινε σκαλιά ή ανηφόρα… Ένας κανόνας που μαθαίναμε από μικρά για την ηθική και την σωστή συμπεριφορά για το άλλο φύλο στις περιπτώσεις που έπρεπε να δείξουμε τους καλούς μας τρόπους.
10. Όσον αφορά τα κορίτσια, απαγορευόταν να κάθονται σταυροπόδι… Ήταν έλεγαν τρόπος καθίσματος μόνο για τους άνδρες και δεν έδειχνε καλούς τρόπους για τα κορίτσια μιας οικογένειας.
Αντώνης Τσαλίκης /Daynight.gr
